- باب فضيلت جوانمردی و آسان گيری در خريد و فروش

- باب فضيلت جوانمردی و آسان گيری در خريد و فروش و داد و ستد و نيکو ادا نمودن و درخواست کردن و سنگينتر قرار دادن پلهء ترازو و يا پيمانه در هنگام فروختن و منع از کم فروشی و فضيلت مهلت دادن ثروتمند به بينوا و فقير و کم کردن از آنچه از او می خواهد

قال الله تعالی: {وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ} البقرة: ٢١٥

و قال تعالی: {وَيَا قَوْمِ أَوْفُواْ الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْيَاءهُمْ} هود: ٨٥

و قال تعالی: {وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ{1} الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُواْ عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ{2} وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ{3} أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ{4} لِيَوْمٍ عَظِيمٍ{5} يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ} {6} المطففين: ١ – ٦

خداوند می فرمايد: و آنچه از خير انجام می دهيد همانا خداوند به آن دانا است. بقره: 215

و می فرمايد: و ای قومم، تمام دهيد پيمانه و ترازو را به انصاف و کم مرسانيد به مردمان چيزهای شان را. هود: 85

و می فرمايد: وای بر کسانيکه حقوق مردم را می کاهند، آنانکه چون برای خود از مردم پيمانه کنند، به سختی تمام بگيرند و چون خواهند که ايشان را پيمانه دهند، يا برای شان سنجيده دهند، زيان رسانند، آيا اين گروه نمی دانند که آنان بر انگيخته خواهند شد در روزی بزرگ روزيکه مردم ايستاده شوند، در پيشگاه پروردگار جهانيان. مطففين: 1 – 6

- وعَنٌْ أبي هُريرة، رضِيَ اللَّه عنْه، أَنَّ رجُلاً أتى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يتَقاضَاهُ فَأَغْلَظَ لَهُ، فَهَمَّ بِهِ أَصْحابُه، فَقَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « دعُوهُ فَإنَّ لِصَاحِبِ الحَقِّ مقَالاً » ثُمَّ قَال: « أَعْطُوه سِنًّا مِثْلَ سِنِّهِ » قالوا: يا رسولَ اللَّهِ لا نَجِدُ إلاَّ أَمْثَل مِنْ سِنِّه، قال: « أَعْطُوهُ فَإنَّ خَيْرَكُم أَحْسنُكُمْ قَضَاءً » متفقٌ عليه.

از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:مردی خدمت پيامبر صلی الله عليه وسلم آمده و از وی قرضش را مطالبه کرده و برای آنحضرت صلی الله عليه وسلم سخنی سخت گفت. اصحابش رضوان الله عليهم قصد تنبيه او را نمودند.

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: ترکش کنيد، زيرا برای صاحب حق گفتگوئيست. سپس فرمود: برايش همسن شترش، شتری دهيد.

گفتند: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم جز بهتر از شترش را نمی يابيم؟

فرمود: بدهيدش، زيرا بهترين شما کسيست که بهتر اداء نمايد.

- وعَنْ جابر، رضي اللَّه عنْه، أن رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « رَحِم اللَّه رجُلا سَمْحاً إذا بَاع، وَإذا اشْتَرى ، وَإذا اقْتَضىَ » . رواه البخاري.

- از جابر رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: خدا رحمت کند، مردی جوانمرد را که هرگاه بفروشند، يا بخرد و يا طلب نمايد جوانمردی را مراعات کند.

- وعَنْ أبي قَتَادَة، رضي اللَّه عَنْه، قَال: سمِعْتُ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقُول: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُنَجِّيَهُ اللَّه مِنْ كُرَبِ يَوْمِ القِيَامَة، فَلْيُنَفِّسْ عَنْ مُعْسِرٍ أوْ يَضَعْ عَنْهُ » رواهُ مسلم.

- از ابو قتاده رضی الله عنه روايت است که:از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم که می فرمود: آنکه خوشش آيد اينکه خداوند او را از رنج های روز قيامت نجات دهد، بايد مشکل فقيری را بگشايد. (به اينکه مطالبهء حقش را تأخير نمايد) و يا از او در گذرد و قرضش را ببخشد.

- وعنْ أبي هُريرة، رضي اللَّه عَنْه، أنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « كَانَ رجلٌ يُدايِنُ النَّاس، وَكَان يَقُولُ لِفَتَاه: إذا أَتَيْتَ مُعْسِراً فَتَجاوزْ عَنْه، لَعلَّ اللَّه أنْ يَتجاوزَ عنَّا فَلقِي اللَّه فَتَجاوَزَ عنْهُ » متفقٌ عَليه.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: مردی بود که بمردم قرض می داد و به خادمش می گفت: چون نزد ناداری رفتی از او درگذر تا شايد خداوند از ما درگذرد. پس با خداوند ملاقات نمود و از او درگذشت.

- وعَنْ أبي مسْعُودٍ البدْرِي، رضي اللَّه عنْه، قَال: قَالَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «حُوسب رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ قبلكم فَلَمْ يُوجدْ لَهُ مِنَ الخَيْرِ شَيَّءٌ ، إلاَّ أَنَّهُ كَان يَُخَالِطُ النَّاس، وَكَانَ مُوسِرا، وَكَانَ يأْمُرُ غِلْمَانَه أن يَتَجَاوَزُوا عن المُعْسِر. قال اللَّه، عزَّ وجَل: « نَحْنُ أحقُّ بِذَلكَ مِنْه، تَجاوَزُوا عَنْهُ » رواه مسلم.

- از ابو مسعود بدری رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: مردی از آنانيکه پيش از شما بودند، مورد محاسبه قرار گرفت و برای او چيزی خير ديده نشد، غير از اينکه او با مردم معامله می نمود و مردی آسان گير بود و خدمتگاران خود را امر می کرد که از ناتوان درگذرند. خدای عزوجل فرمود: ما بر اين کار از وی سزاوار تريم، از او درگذريد.

- وعنْ حُذَيْفَة، رضي اللَّه عنْه، قَال: أُتِى اللَّه تَعالى بِعَبْد من عِبَادِهِ آتاهُ اللَّه مَالا، فَقَالَ لَه: ماذَا عمِلْتَ في الدُّنْيَا؟ قَال: ­ وَلا يَكْتُمُونَ اللَّه حديثاً ­ قَال: يَاربِّ آتَيْتَنِي مالَكَ فَكُنْتُ أُبايِعُ النَّاس، وَكانَ مِنْ خُلُقي الجواز، فكُنْتُ أَتَيَسرُ عَلى المُوسِرِ، وأُنْظِرُ المُعْسِر. فَقَالَ اللَّه تَعَالى : « أَنَا أَحقُّ بذا مِنْك، تجاوزُوا عَنْ عبْدِي » فقال عُقْبَةُ بنُ عامر، وأَبو مَسْعُودٍ الأنصاري، رَضِيَ اللَّه عنْهُما: هكذا سَمِعْنَاهُ مِنْ في رَسولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. رواهُ مسلم.

- از حذيفه رضی الله عنه روايت شده که گفت:بنده ای نزد خدای تعالی آورده شد که خدای تعالی به او مال داده بود و به او فرمود: در دنيا چه عمل کردی؟

گفت: و خداوند چيزی را پنهان نمی کند.

گفت: ای پروردگارم تو مالت را بمن دادی و من عادت گذشت را داشتم و با سرمايه دار و ثروتمند آسانگيری نموده و نادار را مهلت می دادم.

خداوند تعالی فرمود: من به اينکار از تو سزاوارترم از بنده ام در گذريد.

سپس عقبه بن عامر و ابو مسعود انصاری رضی الله عنهما گفتند: ما آن را از دهان رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيديم.

 - وعنْ أبي هُريرَة، رضي اللَّه عنْه، قَال: قَالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « من أَنْظَر مُعْسِراً أوْ وَضَعَ لَه، أظلَّهُ اللَّه يَوْمَ القِيامَةِ تَحْتَ ظِلِّ عَرْشِهِ يَوْمَ لا ظِلَّ إلاَّ ظِلُّهُ » .  رواهُ الترمذيُّ وقَال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه فقير و درمانده ای را مهلت داده و يا از قرض او کم کند، خدای تعالی او را در روز قيامت در سايهء عرش خويش در روزيکه سايه ای جز سايهء او نيست، جای می دهد.

- وعَنْ جابر، رضي اللَّه عَنْه، أنَّ النبيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، اشْتَرى مِنْهُ بَعِيرا، فَوَزَنَ لَهُ، فَأَرْجَحَ متفقٌ عليه.

- از جابر رضی الله عنه روايت شده که:پيامبر صلی الله عليه وسلم از وی شتری خريده و پولش را وزن نمود و برايش افزونتر داد.

- وعنْ أبي صَفْوَان سُوْيدِ بنِ قَيْس، رضي اللَّه عنه، قَال: جَلبْتُ أَنَا ومَخْرَمَةُ الْعبدِيُّ بَزًّا مِنْ هَجَر، فَجاءَنَا النَّبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَسَاومنَا بسراويل، وَعِنْدِي وَزَّانٌ يزنُ بالأجْر، فَقَالَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لِلْوَزَّان: « زِنْ وَأَرْجِحْ » رواهُ أبو داود، والترمذيُّ وقال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از ابو صفوان سويد بن قيس رضی الله عنه روايت شده که گفت:

من و مخرمهء عبدی پارچه هائی از منطقهء هجر آورديم. پيامبر صلی الله عليه وسلم آمده و از ازاری خريد و در نزدم وزن کنندهء بود که به مزد (پول را) وزن می کرد.

پيامبر صلی الله عليه وسلم به وزّان (وزن کننده) فرمود: وزن کن و افزون کن.