- باب فضيلت جهاد

- باب فضيلت جهاد

قال الله تعالی: { وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِكِينَ كَآفَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَآفَّةً وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ} التوبة: ٣٦

و قال تعالی: {كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئاً وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ} البقرة: ٢١٦

و قال تعالی: {انْفِرُواْ خِفَافاً وَثِقَالاً وَجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ} التوبة: ٤١

و قال تعالی: {إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً فِي التَّوْرَاةِ وَالإِنجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُم بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ} التوبة: ١١١

و قال تعالی: {لاَّ يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُـلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْراً عَظِيماً{95} دَرَجَاتٍ مِّنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللّهُ غَفُوراً رَّحِيماً} {96} النساء: ٩٥ – ٩٦

و قال تعالی: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِيكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ{10} تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ{11} يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ{12} وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِيبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ} {13} الصف: ١٠ – ١٣

و الآيات فی الباب کثيرة و مشهورة

خداوند می فرمايد: و جنگ کنيد با همهء مشرکان چنانکه ايشان می جنگند با همهء شما. توبه: 36

و می فرمايد: جنگ بر شما واجب آمد و آن دشوار است بر شما و شايد ناخوش داريد چيزی را حال آن که وی شما را بهتر باشد  شايد که دوست داريد چيزی را حال آن که آن برای شما بد باشد و خدا می داند و شما نمی دانيد. بقره: 216

و می فرمايد: بيرون آييد سبکبار و گرانبار، و با مال و جان خود در راه خدا جهاد کنيد. توبه: 41

و می فرمايد: هر آئينه خداوند از مسلمانان جان و مال شان را بعوض آنکه برای شان بهشت باشد، خريده است که در راه خدا جنگ می کنند می کشند و کشته می شوند، وعده ای حقی است، باشيد به معاملهء که کرديد به آن و اين است پيروی بزرگ. توبه: 111

و می فرمايد: برابر نيستند نشستگان غير معذور از مسلمانان و جهاد کنندگان در راه خدا با مال و جان خويش و خداوند فضيلت داده مجاهدان با مال و جان را بر نشستگان در مرتبه، و خداوند هر يکی را وعدهء نيک داده و مزد افزون داده خداوند مجاهدان بر نشستگان مزدی بزرگ مرتبه هايی از جانبش و آمرزش و بخشايش و خداوند آمرزندهء مهربان است. نساء: 95 – 96

و می فرمايد: ای مسلمانان! آيا شما را به آن معاملهء که شما را برهاند از عذابی درد دهنده دلالت نکنم؟ بخدا و رسول او ايمان آوريد و در راه خدا به اموال و جان های خود جهاد کنيد. اين برای شما بهتر است اگر می دانيد. گناهان شما را بيامرزد و شما را به بوستانهايی که می رود زير آن جويها و به محلهای پاکيزه در بهشت های جاودان در آرد و اين است فيروزی بزرگ. و شما را به نعمتی ديگر که دوست می داريد آن را دهد، و آن نعمت نصرت از جانب خدا و فتحی قريب الحصول است، و مژده ده مسلمانان را. صف: 10 – 13

و اما احاديث وارده در فضيلت جهاد بيشمار است از جمله اين است:

- عَنْ أبي هُريرة، رضي اللَّه عنْه، قال: سئِلَ رسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: أَيُّ الأعمالِ أفْضَل؟ قال: « إيمانٌ باللَّهِ ورَسولِهِ » قيل: ثُمَّ مَاذَا؟ قَال: « الجهادُ في سبِيلِ اللَّهِ » قِيل: ثُمَّ ماذا؟ قال: « حَجٌّ مَبُرُورٌ » متفقٌ عليه.

- - از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:

از پيامبر صلی الله عليه وسلم پرسيده شد: کدام عمل بهتر است؟

فرمود: ايمان به خدا و رسولش.گفته شد: باز کدام؟

فرمود: جهاد فی سبيل الله.گفته شد: باز کدام؟

فرمود: حج مقبول.

- وعَنِ ابنِ مَسْعُود، رضي اللَّه عَنْه، قَال: قُلْتُ يا رَسُول اللَّه، أيُّ العَمَل أَحَبُّ إلى اللَّهِ تَعَالى ؟ قال: « الصَّلاةُ عَلى وَقْتِهَا » قُلْت: ثُمَّ أَي ؟ قَال: « بِرُّ الوَالدَيْنِ» قُلْت: ثُمَّ أَيُّ ؟ قَالَ « الجِهَادُ في سَبيلِ اللَّهِ » . متفقٌ عليه.

- از ابن مسعود رضی الله عنه روايت شده که گفت:گفتم: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم کدام عمل در نزد خدای تعالی محبوب تر است؟فرمود: ادای نماز در وقتش.

گفتم: باز کدام؟

فرمود: نيکی به پدر و مادر.

گفتم: باز کدام؟

فرمود: جهاد در راه خدا.

- وَعنْ أبي ذَر، رضي اللَّه عنه، قَال: قُلْت: يا رَسُولَ اللَّهِ أَيُّ العملِ أَفْضَلُ؟ قَال: « الإيمَانُ بِاللَّه، وَالجِهَادُ في سبِيلِهِ » . مُتفقٌ عليه.

- از ابو ذر رضی الله عنه روايت است که گفت:گفتم: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم کدام عمل بهتر است؟

فرمود: ايمان به خدا و جهاد در راهش.

 - وعنْ أَنَس، رضي اللَّه عنه، أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « لَغَدْوَةٌ في سبِيلِ اللَّه، أوْ رَوْحَة، خَيْرٌ مِن الدُّنْيَا وَمَا فِيها » . متفقٌ عليه.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: همانا يکبار رفتن در اول صبح (برای جهاد) يا اول شب از دنيا و آنچه در آن است، بهتر می باشد.

- وَعَنْ أبي سَعيدٍ الخُدْري، رضي اللَّه عنهُ قال: أَتى رَجُلٌ رسُول  اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَقَال: أَيُّ النَّاسِ أَفْضل؟ قَال: « مُؤْمِنٌ يُجَاهِدُ بِنَفْسِهِ ومالِهِ في سبِيلِ اللَّهِ » قال: ثُمَّ مَن؟ قَال: « مُؤْمِنٌ في شِعْبٍ مِنَ الشِّعابِ يعْبُدُ اللَّه، ويَدَعُ النَّاسَ مِنْ شَرِّه. متفقٌ عليهِ.

- از ابو سعيد خدری رضی الله عنه روايت شده که گفت:مردی به حضور رسول الله صلی الله عليه وسلم آمده و گفت: بهترين مردم کيست؟

فرمود: مسلمانی که با جان و مالش در راه خدا جهاد می کند.

گفت: باز کی؟

فرمود: مؤمنی که در قلهء کوهی زندگی نموده و خدا را پرستيده و مردم را از شر خويش در امان می دارد.

- وعنْ سهل بنِ سعْد، رضي اللَّه عَنْه، أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، قَال: « رِباطٌ يَوْمٍ في سَبيلِ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيا وما عَلَيْها، ومَوْضِعُ سَوْطِ أَحَدِكُمْ مِنَ الجنَّةِ خَيْرٌ من الدُّنْيا وما عَلَيْها، والرَّوْحةُ يرُوحُها العبْدُ في سَبيلِ اللَّهِ تَعالى ، أوِ الغَدْوَة، خَيْرٌ مِنَ الدُّنْياَ وَما عَليْهَا » . متفقٌ عليه.

- از سهل بن سعد رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: يک روز در راه خدا پايداری و ايستادگی کردن در برابر دشمن دين از دنيا و آنچه در آن است، بهتر می باشد و جای تازيانهء يکی از شما از بهشت از دنيا و آنچه در آن است، بهتر می باشد، و اول شب يا اول صبحی که بنده در راه خدا می رود، از دنيا و آنچه در آن است، بهتر می باشد.

 - وعَنْ سَلْمَان، رضي اللَّه عَنه، قال: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقُول: «رِبَاطُ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ خَيرٌ مِنْ صِيامِ شَهْرٍ و قِيامِه، وَإنْ ماتَ فيهِ أجري عليه عمَلُهُ الَّذي كان يَعْمَل، وَأُجْرِيَ عَلَيْهِ رِزقُه، وأمِنَ الفَتَّانَ » رواهُ مسلم.

- از سلمان رضی الله عنه روايت شده که گفت:از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم که می فرمود: پاسداری و استقامت يک شبانه روز از روزه و نماز يکماه بهتر است و اگر در آن حال بميرد (ثواب) عملی را که آن را انجام می داده دريافته و روزيش جاری گشته و از عذاب قبر و فتنهء آن در امان می ماند.

- وعَنْ فضَالةَ بن عُبيد، رَضيَ اللَّه عنْه، أَنَّ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « كُلُّ مَيِّتٍ يُخْتَمُ على عَملِهِ إلاَّ المُرابِطَ في سَبيلِ اللَّه، فَإنَّهُ يُنَمَّى لهُ عَمَلُهُ إلى يوْمِ القِيامَة، ويُؤمَّنُ فِتْنةِ القَبرِ» . رواه أبو داودَ والترمذيُّ وقَال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از فضاله بن عبيد رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: عمل هر مرده – با مرگش – ختم می شود، جز کسی که در راه خدا پاسداری و استقامت نمايد، زيرا عمل او تا روز قيامت برايش رشد می کند و از فتنهء قبر در امان می ماند.

- وَعنْ عُثْمَان، رضي اللَّهُ عَنْه، قَال: سَمِعْتُ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقُول: «رباطُ يَوْمٍ في سبيلِ اللَّه خَيْرٌ مِنْ ألْفِ يَوْمٍ فيما سواهُ مِنَ المَنازلِ » . رواهُ الترمذيُّ وقال: حديثٌ حسن صَحيح.

- از عثمان رضی الله عنه روايت شده که گفت:استقامت و پايداری يک روز در راه خدا از هزار روز در ماسوای آن از منزل ها بهتر است.

- وَعَنْ أبي هُرَيرَة، رضي اللَّه عَنْه، قَال: قَالَ رسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « تَضَمَّنَ اللَّه لِمنْ خَرَجَ في سَبيلِه، لا يُخْرجُهُ إلاَّ جِهَادٌ في سَبيلي، وإيمانٌ بي وَتَصْدِيقٌ برُسُلي فَهُوَ ضَامِنٌ أنْ أدْخِلَهُ الجَنَّة، أوْ أرْجِعَهُ إلى مَنْزِلِهِ الذي خَرَجَ مِنْهُ بما نَالَ مِنْ أجْر، أوْ غَنِيمَة، وَالَّذي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بيَدِهِ ما مِنْ كَلْمٍ يُكلَم في سبيلِ اللَّهِ إلاَّ جاءَ يوْم القِيامةِ كَهَيْئَتِهِ يوْم كُلِم، لَوْنُهُ لَوْن دَم، ورِيحُهُ ريحُ مِسْك، والَّذي نَفْسُ مُحمَّدٍ بِيدِهِ لَوْلا أنْ أَشُقَّ على المُسْلِمينَ ما قعَدْتُ خِلاف سرِيَّةٍ تَغْزُو في سَببيلِ اللَّه أبَدا، ولكِنْ لا أجِدٌ سعَة فأَحْمِلَهمْ ولا يجدُونَ سعَة، ويشُقُّ علَيْهِمْ أن يَتَخَلفوا عنِّي، وَالذي نفْسُ مُحَمَّد بِيدِه، لَودِدْتُ أن أغزوَ في سبِيلِ اللَّه، فَأُقْتَل، ثُمَّ أغْزو، فَأُقتل، ثُمَّ أغزو، فَأُقتل » رواهُ مُسلمٌ وروى البخاريُّ بعْضه.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: خداوند چنين تضمين نموده برای کسی که در راه او بيرون آيد و او را چيزی جز جهاد در راهم و ايمان به من و تصديق به فرستادگانم، بيرون نکرده باشد. پس او ضامن است که او را به بهشت داخل کنم، يا اينکه او را همراه مزد يا غنيمت به منزلی که از آن برآمده باز گردانم، و سوگند به ذاتی که جان محمد صلی الله عليه وسلم در دست اوست، هيچ زخمی نيست که در راه خدا بوجود آمده، مگر اينکه در روز قيامت به همان شکلی که در روز زخم خوردن بوده، می آيد که رنگش رنگ خون و بويش بوی مشک است.

و سوگند به ذاتی که جان محمد صلی الله عليه وسلم در دست اوست، اگر بر مسلمين گران نيايد، هرگز از پشت يک سريهء که در راه خدا جل جلاله جهاد می کند، نمی نشستم، ولی توانائيی نمی بينم که آنها را با خود ببرم و آنها هم اين توانائی را ندارند. و بر آنها گران می آيد که از من تخلف کنند، و سوگند به ذاتی که جان محمد صلی الله عليه وسلم در دست اوست، همانا دوست می دارم که در راه خدا جهاد کنم و کشته شوم و باز جهاد کنم و کشته شوم و باز جهاد کنم و کشته شوم.

- وَعنْهُ قال: قَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما مِنْ مَكلوم يُكْلَمُ في سبيل اللَّه إلاَّ جاءَ يَوْمَ القِيامة، وكَلْمُهُ يَدْمِي: اللوْنُ لونُ دمٍ والريحُ رِيحُ مِسْكٍ » . متفقٌ عليه.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول اکرم صلی الله عليه وسلم فرمود: هيچ شخص زخمی ای نيست که در راه خدا رخمی می گردد، جز اينکه در روز قيامت می آيد، در حاليکه از زخمش خون جاريست، رنگ، رنگ خون است و بوي، بوی مشک.

 - وعَنْ مُعاذٍ رضي اللَّه عَنْه، عن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، قَال: « منْ قاتل في سَبيلِ اللَّهِ مِنْ رَجل مُسلِمٍ فُواقَ نَاقةٍ وجبتْ له الجَنَّة، ومَنْ جُرِحَ جُرْحاً في سبيلِ اللَّه أوْ نكِب نَكبَةً، فَإنَّهَا تجيءُ يَوْمَ القِيامة كأغزَرِ ما كَانَت: لَوْنُهَا الزَّعْفَران، ورِيحُها كالمِسكِ» . رواهُ أبو داود، والترمذيُّ وقال: حديثٌ حسَنٌ صحيح.

- از معاذ رضی الله عنه روايت است که:پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: هر مرد مسلمانی که بالای شتر در راه خدای تعالی جهاد کند، (کنايه از کم بودن جهاد است) بهشت بر او واجب می شود. و کسيکه در راه خدا زخمی شده و يا حادثهء بدی برای او روی دهد، وی در روز قيامت می آيد، در حاليکه بيشتر از حالت اوليست. رنگ آن زعفران و بوی آن مانند مشک است.

- وعنْ أبي هُريرة، رضِي اللَّه عَنْه، قال: مَرَّ رَجُلٌ مِنْ أصْحَاب رسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، بشِعْب فيهِ عُيَيْنَةٌ مِن ماءٍ عَذْبة، فأَعجبته، فَقَال: لَو اعتزَلتُ النَّاسَ فَأَقَمْتُ في هذا الشِّعْب،ولَنْ أفعلِ حَتى أسْتأْذنَ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فذكر ذلكَ لرسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَقَال: « لا تفعل، فإنَّ مُقامَ أحدِكُمْ في سبيلِ اللَّهِ أفضَلُ مِنْ صلاتِهِ في بيتِهِ سبْعِينَ عاما، ألا تُحبُّونَ أنْ يَغْفِر اللَّه لَكُمْ ويُدْخِلكَمُ الجنَّة؟ اغزُوا في سبيلِ اللَّه، منْ قَاتَلَ في سَبيلِ اللَّهِ فُوَاقَ نَاقَة وَجَبتْ له الجَنَّةُ » . رواهُ الترمذيُّ وَقال: حديثٌ حَسَن.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که گفت:مردی از اصحاب رسول الله صلی الله عليه وسلم از کنار درهء که در آن چشمهء شيرينی بود، گذشت و خوشش آمد و گفت: چه می شود که از مردم کناره گرفته و در اين دره زندگی کنم. و هرگز اين کار را نخواهم کرد تا از رسول الله صلی الله عليه وسلم اجازت طلبم. سپس اين موضوع را به رسول الله صلی الله عليه وسلم ياد آوری کرد و آنحضرت صلی الله عليه وسلم فرمود: اين کار را مکن. زيرا مقام يکی از شما در راه خدا بهتر است از نماز هفتاد سال او در خانه اش. آيا دوست نداريد که خداوند برای شما بيامرزد و شما را به بهشت داخل نمايد؟ در راه خدا جهاد کنيد و کسيکه بالای شتری در راه خدا جهاد کند، بهشت برايش لازم می گردد.

 - وعَنْهْ قَالَ قِيل: يا رسُولَ اللَّه، ما يَعْدِلُ الجِهَادَ في سَبيلِ اللَّه؟ قَال: « لا تَسْتَطيعُونَه، » فأعادوا عليه مرتين أو ثلاثاً كل ذلك يقول: « لا تستطيعون، » . ثُمَّ قال: « مثَل المجاهد في سبيل اللَّهِ كمثَل الصَّائمِ القَائمِ القَانِتِ بآياتِ اللَّهِ لا يَفْتُر: مِنْ صلاة، ولا صيام، حتى يَرجِعَ المجاهدُ في سبيل اللَّهِ » متفقٌ عليه. وهذا لفظُ مسلِم.

 وفي روايةِ البخاري، أنَّ رجلا قَال: يا رسُولَ اللَّهِ دُلَّني عَلى عملٍ يَعْدِلُ الجهَاد؟ قال: « لا أجدهُ » ثُمَّ قال: « هل تَستَطِيعُ إذا خَرَجَ المُجاهِدُ أن تدخُلَ مَسجِدَك فتَقُومَ ولا تَفتُر، وتَصُومَ ولا تُفطِر؟ » فَقال: ومَنْ يستطِيعُ ذَلك؟

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که گفت:گفته شد: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم چه چيز با جهاد در راه خدا برابری می کند؟

فرمود: توانائی آنرا نداريد. دو بار و يا سه بار تکرار نمودند و در هر بار می فرمود: توانائی آنرا نداريد. سپس فرمود: صفت مجاهد راه خدا مانند روزه دار کوشش کننده است که به آيات خدا مطيع بوده و از انجام روزه و نماز غفلت نمی کند، تا اينکه مجاهد راه خدا باز گردد. اين لفظ مسلم است

و در روايت بخاری آمده که: مردی گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم مرا به کاری راهنمائی کن که با جهاد برابر کند؟

فرمود: آن را نمی يابم. سپس فرمود: آيا می توانی که چون مجاهد برآيد به مسجدت ايستاده و بدان مواظبت کرده و غفلت و سستی نورزی و روزه بگيری و افطار نکنی؟

گفت: کی اينکار را کرده می تواند؟

- وعنْهُ أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « مِنْ خَيرِ معاشِ الناس لَهُم رجُلٌ مُمسِكٌ بعنَانِ فرسِهِ في سبيل اللَّه، يطِيرُ على متنِهِ كُلَّما سمِع هَيعة، أوْ فَزَعَة طَار على متنِه، يَبْتَغِي القتل أو المَوتَ مظَانَّه، أو رَجُلٌ في غُنَيْمةٍ أو شَعفَةٍ مِن هذه الشُّعفِ أو بطنِ وادٍ من هذِهِ الأودِيةِ يُقيمُ الصَّلاة، ويُؤْتي الزَّكاة، ويعْبُدُ ربَّهُ حتَّى يَأْتِيَه اليَقِينُ لَيْسَ من النَّاسِ إلاَّ في خَيْرٍ » رواهُ مسلم.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: از بهترين وسائل معيشت برای مردم مرديست که زمام اسبش را در راه خدا گرفته و بالای آن می پرد. هرگاه صدا و آوازهء جنگ را بشنود بر آن سوار شود و مرگ را طلب نمايد يا محلی را طلب نمايد که در آن گمان آن می رود يا مردی که با چند گوسفندی در قلهء از اين قله هاست يا در ميان درهء از اين دره ها که نماز را برپا داشته، زکات را بدهد و تا واپسين دم مرگ پروردگارش را بپرستد و در برابر مردم جز خير چيزی انجام ندهد.

- وعَنْه، أنَّ رسولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، قال: « إنَّ في الجنَّةِ مائَةَ درجةٍ أعدَّهَا اللَّه للمُجَاهِدينَ في سبيلِ اللَّه ما بيْن الدَّرجَتَينِ كما بيْنَ السَّمَاءِ والأَرْضِ » . رواهُ البخاري.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: هر آئينه در بهشت صد درجه است که خداوند آن را برای مجاهدين راه خدا آماده نموده که فاصلهء ميان دو درجه مانند فاصلهء ميان زمين و آسمان است.

- وعَن أبي سعيدٍ الخُدْرِي، رضي اللَّه عَنْه، أنَّ رسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « مَنْ رضي بِاللَّهِ رَبَّا، وبالإسْلامِ دينا، وَبمُحَمَّدٍ رَسُولا، وَجَبت لَهُ الجَنَّةُ » فَعَجب لهَا أبو سَعيدٍ، فَقَال أعِدْها عَلَيَّ يا رَسولَ اللَّهِ فَأَعادَهَا عَلَيْه، ثُمَّ قال: « وَأُخْرى يَرْفَعُ اللَّه بِها العَبْدَ مائَةَ درَجةً في الجَنَّة، ما بيْن كُلِّ دَرَجَتَين كَما بَين السَّماءِ والأرْضِ » قال: وما هِي يا رسول اللَّه؟ قال: « الجِهادُ في سبِيل اللَّه، الجِهادُ في سَبيلِ اللَّهِ » . رواهُ مُسلم.

- از ابو سعيد خدری رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه به ربوبيت خدا و ديانت اسلام و رسالت محمد صلی الله عليه وسلم راضی شود، بهشت بر او واجب می شود.

ابو سعيد از آن به شگفت شده و گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم آنرا برايم بازگو! و آنحضرت صلی الله عليه وسلم آن را برای او اعاده نموده و فرمود: و ديگر اينکه خداوند بوسيلهء آن بنده را صد مرتبه در بهشت، بالا می برد که فاصلهء ميان هر دو مرتبه به اندازهء فاصلهء زمين و آسمان است.

گفت: و آن چيست، يا رسول الله صلی الله عليه وسلم؟

فرمود: جهاد در راه خدا، جهاد در راه خدا!

- وعَنْ أبي بَكْرِ بن أبي مُوسى الأشْعَرِي، قَال: سَمِعْتُ أبي، رضي اللَّه عنْه، وَهُوَ بحَضْرَةِ العَدُو، يقول: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إنَّ أبْوابَ الجَنَّةِ تَحْتَ ظِلالِ السُّيُوفِ » فَقامَ رَجُلٌ رَثُّ الهَيْئَةِ فَقَال: يَا أبَا مُوسَى أَأَنْت سمِعْتَ رسولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول هذا؟ قال: نَعم، فَرجَع إلى أصحَابِه، فَقَال: « أقرأ علَيْكُمُ السَّلامَ » ثُمَّ كَسَر جفْن  سَيفِهِ فألْقاه، ثمَّ مَشَى بِسيْفِهِ إلى العدُوِّ فضَرب بِهِ حتَّى قُتل » . رواهُ مسلم.

- از ابوبکر بن ابی موسی اشعری روايت شده که گفت:

از پدرم در حاليکه در برابر دشمن قرار داشت، شنيدم که می گفت: رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: دروازه های بهشت در زير سايه های شمشيرها است. مردی ژوليده برخاست و گفت: ای ابو موسی آيا خودت آن را از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدی؟

گفت: بلی. و او نزد رفقايش رفته و گفت: بر شما سلام می خوانم، و غلاف شمشيرش را شکسته و انداخت و بعد با شمشيرش طرف دشمن رفته و با آن شمشير زد تا کشته شد.

- وعن أبي عَبْسٍ عبدِ الرَّحمنِ بْنِ جُبَيْر، رضي اللَّه عنهُ قال: قَال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما اغْبَرَّتْ قدَما عَبْدٍ في سبيلِ اللَّه فتَمسَّه النَّارُ » . رواهُ البخاري.

- از ابو عبس عبد الرحمن بن جبير رضی الله عنه روايت شده که:

پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: غبار آلود نشده قدمهای بنده ای در راه خدا که آن را آتش مساس کند.

 - وَعَنْ أبي هُرَيْرَة، رضي اللَّه عنه، قَال: قَال رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا يلجُ النًَّارَ رَجُلٌ بَكَى مِنْ خَشْيةِ اللَّهِ حتَّى يعُودَ اللَّبَن في الضَّرع، وَلاَ يَجْتَمِعُ عَلَى عَبْدٍ غُبَارٌ في سبيل اللَّهِ ودخَان جهَنَّم » ، رواه الترمذيُّ وقال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: داخل نمی گردد به جهنم مردی که از ترس خدا بگريد، تا اينکه شير دوباره به پستان بازگردد و جمع نشود بر بنده غبار در راه خدا و دود جهنم.

- وعن ابن عبَّاس، رضي اللَّه عَنْهُمَا، قَال: سمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقُولُ: «عيْنَانِ لا تَمسُّهُمَا النَّار: عيْنٌ بكَت مِنْ خَشْيةِ اللَّه، وعيْنٌ باتَت تحْرُسُ في سبِيلِ اللَّهِ». رواه الترمذيُّ وقال: حديثٌ حسن.

- از ابن عباس رضی الله عنهما روايت است که گفت:از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم که می فرمود: دو چشم است که آن را دوزخ لمس نمی کند: چشمی که از ترس خدا بگريد و چشمی که در راه خدا پاسداری و نگهبانی نمايد.

- وعن زَيدِ بنِ خَالد، رضِي اللَّه عَنْه، أنَّ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « من جهَّزَ غَازِياً في سبيلِ اللَّهِ فَقَدْ غَزَا، ومنْ خَلَفَ غَازياً في أَهْلِهِ بخَيْر فَقَدْ غزَا » . متفقٌ عليه.

- از زيد بن خالد رضی الله عنه ورايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: کسيکه رزمنده ای را در راه خدا مجهز کند، همانا جهاد کرده است و کسيکه خانوادهء رزمنده ای را بنحوی نيکو سرپرستی نمايد، همانا جهاد کرده است.

- وَعَنْ أبي أُمامة، رضي اللَّه عنْهُ قَال: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « أفْضَلُ الصَّدَقات ظِلُّ فُسْطَاطٍ في سبيل اللَّه ومَنِيحةُ خادمٍ في سبيل الله أو طَروقهُ فحلٍ في سبيل اللَّه» رواه الترمذي وقال: حديث حسن صحيح.

- از ابو امامه رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: بهترين صدقات سايهء مويی است در راه خدا يا دادن خادمی است در راه خدا و يا دادن شتريست که آمادهء جفت گيری شده در راه خدا.

 - وعنْ أنس، رضي اللَّه عنْه، أنَّ فَتىً مِن أسْلَمَ قال: يا رسول اللَّهِ إنِّي أُريد الغَزْو ولَيْس معِى ما أتَجهَّزُ بِه، قال: « ائتِ فُلانا، فَإنَّه قَد كانَ تَجهَّزَ فَمَرِضَ » فأتاه فَقَال: إنًَّ رسولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُقْرِئَكَ السَّلامَ ويقول: أعطِني الذي تَجهَّزتَ بِه، قَال: يا فُلانَةُ، أعْطِيهِ، الذي كُنْتُ تَجهَّزْتُ بِه، ولا تَحْبِسين مِنْهُ شَيْئا، فوَاللَّهِ لا تَحْبِسي مِنْه شَيْئاً فَيُبارَكَ لَكِ فِيه. رواه مسلم.

- از انس رضی الله عنه روايت است که گفت:اينکه جوانی از قبيلهء اسلم گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم من می خواهم که جهاد کنم و همراهم چيزی نيست که خود را با آن مجهز نمايم.

فرمود: نزد فلانی برو، زيرا او خود را مجهز نموده بود و مريض شد. پس نزد او رفته و گفت: رسول الله صلی الله عليه وسلم بر تو سلام می فرستد و می گويد: وسايلی که خود را با آن مجهز کرده بودی بمن ده.

وی گفت: ای فلانی وسائلی را که من خود را با آن مجهز کرده بودم، برايش ده و چيزی از وی باز مدار، زيرا سوگند به خدا چيزی ازو منع نمی کنی که باز برايت در آن برکت نهاده شود.

- وعن أبي سَعيدٍ الخُدْرِي، رضي اللَّهُ عنه، أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بَعثَ إلى بَني لِحيان، فَقَال: « لِيَنْبَعِثْ مِنْ كُلِّ رجُلَيْنِ أحدَهُما، والأَجْرُ بينَهُما » رواهُ مسلم.

 وفي روايةٍ له: « لِيخْرُجْ مِنْ كُلِّ رجلين رجُلٌ » ثُمَّ قال لِلقاعِد: « أَيُّكُمْ خَلَفَ الخارج في أَهْلِهِ ومالِهِ بخَيْرٍ كان لهُ مِثْلُ نِصْفِ أَجرِ الخارِجِ » .

- از ابو سعيد خدری رضی الله عنه روايت شده که گفت:رسول الله صلی الله عليه وسلم گروهی را به سوی بنی لحيان فرستاده و فرمود: بايد از هر دو نفر يک نفر جهاد رود و مزد در ميان شان است.

و در روايتی آمده که بايد از هر دو مرد يکمرد برآيد و سپس برای کسی که می نشست، فرمود: هر کدام شما که سرپرستی مال و خانوادهء بيرون آمده (برای جهاد) را بنحوی درست بنمايد، برای او مثل نصف مزد کسيست که برآمده است.

- وعنِ البراءِ ، رضي اللَّه عَنْـه، قال: أتى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، رجلٌ مقنَّعٌ بِالحدِيد، فَقال: يا رَسُول اللَّهِ أُقَاتِلُ أوْ أُسْلِم؟ فقَال: « أسْلِم، ثُمَّ قاتِلْ » فَأسْلَم، ثُمَّ قَاتَلَ فَقُتِلَ، فقَال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « عمِل قَلِيلاً وَأُجِر كَثيراً » . متفقٌ عليه، وهذا لفظُ البخاري.

- از براء رضی الله عنه روايت شده که:

مردی سراپا در آهن خدمت پيامبر صلی الله عليه وسلم آمده و گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم بجنگم يا مسلمان شوم؟

فرمود: اسلام بياور، سپس بجنگ. پس اسلام آورده و جنگيد تا اينکه کشته شد.

سپس رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: کم عمل نمود و مزد زيادی گرفت.

- وعَنْ أنَس، رضي اللَّه عنْه، أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « ما أَحدٌ يدْخُلُ الجنَّة يُحِبُّ أنْ يرْجِعَ إلى الدُّنْيَا ولَه ما على الأرْضِ منْ شَيءٍ إلاَّ الشَّهيد، يتمَنَّى أنْ يَرْجِع إلى الدُّنْيَا، فَيُقْتَلَ عشْرَ مَرَّات، لِما يرى مِنَ الكرامةِ » .

 وفي رواية: « لِمَا يرَى مِنْ فَضْلِ الشَّهَادَةِ » . مُتفقٌ عليه.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: هيچکدام از آنانی که به بهشت درآيد، دوست ندارد که به دنيا بازگردد هر چند همهء آنچه بر زمين است از او باشد، جز شهيد، زيرا بواسطهء کرامتی که می بيند، آرزو می کند که بدنيا بازگشته و ده بار کشته شود.

و در روايتی آمده که بواسطهء آنچه در مورد فضيلت شهادت می بيند.

- وعَنْ عبدِ اللَّهِ بنِ عَمرو بنِ العاص، رضي اللَّه عنْهما، أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « يغْفِرُ اللَّه للشَّهيدِ كُلَّ شَيْئٍ إلاَّ الدَّيْنَ » رواه مسلم.

وفي روايةٍ له: « القَتْلُ في سَبِيلِ اللَّهِ يُكفِّرُ كُلَّ شَيءٍ إلاَّ الدَّيْن » .

- از عبد الله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: خداوند همهء گناهان شهيد را می آمرزد، جز قرض.

و در روايتی آمده که: کشته شدن در راه خدا هر چيز را بجز قرض محو می کند.

- وعَنْ أبي قتَادَة، رضي اللَّه عَنْه، أنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَامَ فيهمْ فَذَكَرَ أنَّ الجِهادَ في سبِيلِ اللَّه، وَالإيمانَ بِاللَّه، أَفْضَلُ الأَعْمَال، فَقَامَ رجُل، فَقَال: يا رَسُول اللَّهِ أَرأَيْتَ إنْ قُتِلْتُ في سبيلِ اللَّهِ أتُكَفَّرُ عنِّي خَطاياي ؟ فَقالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « نعمْ إنْ قُتِلت في سبيلِ اللَّهِ وَأَنْتَ صابِر، مُحْتسِبٌ مُقبلٌ غيْرُ مُدْبِرٍ » ثُمَّ قَال رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «كَيْفَ قُلْت؟ » قال: أَرأَيْتَ إنْ قُتِلْتُ في سبيل اللَّهِ أَتُكَفَّرُ عنِّي خَطَايَايَ ؟ فَقَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « نَعمْ وأَنْتَ صابِرٌ مُحْتَسِب،مُقْبلٌ غَيْرُ مُدْبر، إلاَّ الدَّيْن، فَإنَّ جِبْرِيلَ عليه السلامُ قال لي ذلكَ » . رواهُ مسلم.

- از ابو قتاده رضی الله عنه روايت شده که:رسول خدا صلی الله عليه وسلم در ميان ايشان خطبه خوانده و ياد آوری کرد که جهاد در راه خدا و ايمان به خدا بهترين اعمال است. بعد مردی ايستاده و گفت: خبرم ده يا رسول الله صلی الله عليه وسلم که هرگاه در راه خدا کشته شوم آيا گناهانم محو می شود؟

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: بلی اگر در راه خدا کشته شوی و تو صابر باشی و اخلاص نمايی و رو آورنده بوده و پشت دهنده به دشمن نباشی. سپس رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: چگونه گفتی؟

گفت: خبرم ده يا رسول الله صلی الله عليه وسلم هرگاه در راه خدا کشته شوم، آيا گناهانم محو می شود؟

رسول الله صلی الله عليه وسلم به وی گفت: بلی، در حاليکه تو اخلاص نموده و صبر کنی. رو آورنده بوده و به دشمنان پشت ندهی. بجز قرض، زيرا جبريل عليه السلام اين را برايم گفت.

- وعَنْ جابرٍ رضي اللَّه عَنْه، قال: قالَ رَجُل: أين أنَا يا رسُولَ اللَّهِ إنْ قُتِلتُ؟ قال: « في الجَنَّةِ » . فألقى تَمَرَاتٍ كُنَّ في يَدِه، ثُمَّ قاتَلَ حتَّى قُتِل، رواهُ مسلم.

- از جابر رضی الله عنه روايت شده که گفت:مردی گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم اگر کشته شدم در کجا می باشم؟

فرمود: در بهشت، سپس چند دانه خرمايی را که در دستش بود، انداخته و جنگيد تا کشته شد.

- وعنْ أنَسٍ رضي اللَّه عَنْه، قالَ انْطَلقَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَأَصْحَابُهُ حَتَّى سَبَقُوا المشْركِينَ إلى بَدر، وَجَاءَ المُشرِكون، فقالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا يَقْدمنَّ أحَدٌ مِنْكُمْ إلى شيءٍ حَتَّى أكُونَ أنا دُونَهُ » فَدَنَا المُشرِكون، فقَال رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « قُومُوا إلى جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمواتُ وَالأَرْضُ » قال: يَقولُ عُمَيْرُ بنُ الحُمَامِ الأنْصَارِيُّ رضي اللَّه عَنْه: يا رسولَ اللَّه جَنَّةٌ عَرْضُهَا السَّمواتُ والأرض؟ قال: « نَعم » قال: بَخٍ بَخ، فقالًَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما يَحْمِلُكَ على قَولِكَ بَخٍ بخ؟ » قالَ لا وَاللَّهِ يا رسُول اللَّه إلاَّ رَجاءَ أن أكُونَ مِنْ أهْلِها، قال: « فَإنَّكَ مِنْ أهْلِهَا » فَأخْرج تَمَرَاتٍ مِنْ قَرَنِه، فَجَعَل يَأْكُلُ منْهُنَّ، ثُمَّ قَال لَئِنْ أنَا حَييتُ حتى آكُل تَمَراتي هذِهِ إنَّهَا لحَيَاةٌ طَويلَة، فَرَمَى بمَا مَعَهُ مَنَ التَّمْر. ثُمَّ قَاتَلَهُمْ حَتَّى قُتِل. رواهُ مسلم.

- از انس رضی الله عنه روايت است که گفت:رسول الله صلی الله عليه وسلم و اصحابش رضی الله عنهم رفتند تا اينکه قبل از مشرکين به بدر رسيدند و مشرکين هم آمدند.

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: هيچکدام از شما به کاری اقدام نکند تا اينکه من از او به آن نزديکتر باشم. مشرکين به مسلمانان نزديک شدند و رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: برخيزيد بسوی بهشتی که پهنايی آن به پهنايی آسمان و زمين است.

گفت: عمير بن حمام انصاری رضی الله عنه می گويد: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم بهشتی که پهنای آن به اندازهء آسمان و زمين است؟

فرمود: بلی!

وی گفت: به به. رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: چه چيز سبب شد که به به بگوئي؟

گفت: نه و سوگند به خدا يا رسول الله صلی الله عليه وسلم بجز اينکه از اهل آن باشم.

فرمود: همانا تو از اهل آن می باشی. پس چند دانهء خرما را از تير دانش بيرون کرده و شروع به خوردن آن نموده و گفت: اگر من زنده بمانم تا اين چند دانه خرما را بخورم آن زندگی طولانی خواهد بود.

و بعد از آن خرماهائی را که با او بود، انداخته و با آنها جنگيد تا کشته شد.

- وعنه قال: جاءَ ناسٌ إلى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أنِ ابْعث معنَا رجالاً يُعَلِّمونَا القُرآنَ والسُّنَّةَ، فَبعثَ إلَيْهِم سبعِينَ رجلا مِنَ الأنْصارِ يُقَالُ لهُم: القُرَّاءُ ، فيهِم خَالي حرَام، يقرؤُون القُرآن، ويتَدَارسُونَهُ باللَّيْلِ يتعلَّمُون، وكانُوا بالنَّهار يجيئُونَ بالماءِ ، فَيَضعونهُ في المسجِد، ويحْتَطِبُون فَيبيعُونه، ويَشْتَرُونَ بِهِ الطَّعام لأهلِ الصُّفَّةِ ولِلفُقراءِ ، فبعثَهم النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فعرضوا لهم فقتلُوهُم قبل أنْ يبلُغُوا المكان، فقَالُوا: اللَّهُمَّ بلِّغ عنَّا نَبيَّنَا أَنَّا قَد لَقِينَاكَ فَرضِينَا عنْكَ ورضيت عَنا، وأَتى رجُلٌ حراماً خالَ أنس مِنْ خَلْفِه، فَطعنَهُ بِرُمحٍ حتى أنْفَذه، فَقَال حرام: فُزْتُ وربِّ الكَعْبة، فقال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إنَّ إخْوانَكم قَد قُتِلُوا وإنهم قالُوا: اللَّهُمَّ بلِّغ عنَّا نبينا أَنَّا قَد لَقِيناكَ فَرضِينَا عنكَ ورضِيتَ عَنَّا » متفقٌ عليه، وهذا لفظ مسلم.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:عده ای از مردم بحضور پيامبر صلی الله عليه وسلم آمدند که با ما اشخاصی را بفرست که برای ما کتاب و سنت بياموزند. آنحضرت صلی الله عليه وسلم هفتاد نفر از انصار را که به آنان قراء گفته می شد، بطرف شان فرستاد که در زمرهء آنها مامايم (دايي ام) حرام رضی الله عنه بود که قرآن را خوانده و در شب آن را با هم تکرار نموده و می آموختند و در روز آب آورده و آن را در مسجد می گذاشتند و هيزم کشی نموده آن را فروخته و با آن برای اهل صفه و فقراء طعام می خريدند.

پيامبر صلی الله عليه وسلم آنها را فرستاد و آنها (مشرکين) در مسير شان قرار گرفته و پيش از آنکه به آن جای برسند، آنها را کشتند و گفتند: (اصحاب رضی الله عنهم ) بار خدايا به پيامبر ما صلی الله عليه وسلم از ما برسان که ما به لقايت شتافتيم. پس از تو راضی شديم و تو هم از ما راضی گرديدی!

مردی بطرف حرام رضی الله عنه دايی انس رضی الله عنه از پشت سرش آمده و او را به نيزه زد تا اينکه ويرا به شهادت رساند. حرام: گفت: سوگند به پروردگار رستگار شدم.

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود که: برادران شما کشته شدند و آنها گفتند: بار خدايا خبر ما را به پيامبر ما صلی الله عليه وسلم برسان که ما بديدارت شتافتيم. پس از تو راضی شديم و تو از ما راضی گشتی.

-وعنهُ قال: غَاب عَمِّي أنسُ بنُ النضْر رضي اللَّه عنْهُ عنِ قِتَالِ بدر، فقال: يا رسول اللَّه غِبتُ عن أوَّلِ قِتالٍ قاتَلتَ المُشرِكين، لئِنِ اللَّه أشْهَدني قِتالَ المُشرِكِينَ ليَرينَّ اللَّه ما أَصنع. فلمَّا كانَ يومُ أحُدٍ انكشفَ المُسلِمُون، فقال: اللَّهُمَّ إنِّي أَعتَذِرُ إلَيك مِمًَّا صنع هَؤُلاءِ ­ يعْني أصْحابهُ ­ ؤأَبْرأُ إليكَ مِمَّا صنع هَؤُلاءِ ­ يعني المُشركينَ ­ ثُمَّ تقدَّم فاستَقبلهُ سعدُ بنُ مُعاذٍ فقال: يا سعدُ بنَ مُعاذٍ الجنَّةُ وربِّ النَّضْر، إنِّي أجِدُ رِيحَهَا مِن دونِ أُحد، قال سعد: فما استَطعتُ يا رسول اللَّهِ مَا صنَع، قال أنس: فَوجدْنَا بِهِ بِضعاً وثَمانِينَ ضربةً بالسَّيف، أوْ طَعنةَ برُمْحٍ أوْ رميةً بِسهم، ووجدناهُ قد قُتِلَ ومثَّلَ بِهِ المُشرِكون، فَما عرفَهُ أحدٌ إلا أُختُهُ بِبنانِه. قال أنس: كُنَّا نَرى ­ أوْ نَظُنُّ ­ أَنَّ هذِهِ الآيةَ نَزَلَتْ فِيهِ وفي أَشبَاهِه: {  مِنَ  المُؤْمِنينَ رِجَالٌ صدقُوا ما عَاهَدوا اللَّه عليْهِ فَمِنْهُمْ منْ قَضَى نَحْبَهُ }  إلى آخرهَا [ الأحزاب: 23 ] . متفقٌ عليه، وقد سبَقَ في باب المُجاهدة.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:عمويم انس بن نضر رضی الله عنه از جنگ بدر غيبت کرد و گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم از اولين جنگی که با مشرکين نمودی، غيبت کردم. اگر خداوند مرا به جنگ مشرکين حاضر کرد، خواهد ديد که چه می کنم.

چون روز احد بود و مسلمين عقب نشينی کردند و گفت: بار خدايا می بسويت عذر می جويم از آنچه اينان کردند (يعنی دوستانش) و پاکی می جويم از آنچه اينان کردند (يعنی مشرکين) سپس پيش رفت. سعد بن معاذ رضی الله عنه پيش رويش آمد و گفت: ای سعد بن معاذ بشتاب به سوی بهشت و سوگند به پروردگار نضر که من بوی آن را از طرف احد در می يابم. سعد رضی الله عنه گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم نتوانستم که کار او را انجام دهم.

انس رضی الله عنه گفت: در وجودش هشتاد و چند ضربهء شمشير و نيزه و تير را يافتيم و او را کشته ديديم، در حاليکه مشرکين او را مثله کرده بودند و هيچکس او را نشناخت تا اينکه خواهرش او را به گوشه های انگشتانش شناخت.

انس رضی الله عنه گفت: نظر ما برين بود و ميديديم يا گمان می کرديم که اين آيه در وی و امثالش نازل شد: برخی از مؤمنان کسانی هستند که به عهد و پيمانی که با خدا بستند وفا کردند، پس برخی از آنان بر آن عهد ايستادگی کردند ( تا شهيد شدند). احزاب: 23.

- وعنْ سمُرةَ رضي اللَّه عَنهُ قال: قال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « رأَيْتُ اللَّيْلَةَ رجُلين أتَياني، فَصعِدا بي الشَّجرة، فَأدْخَلاني دَاراً هِي أحْسنُ وَأَفضَل، لَمْ أَر قَطُّ أَحْسنَ منها، قالا: أَمَّا هذِهِ الدَّار فَدارُ الشهداءِ » رواه البخاري وهو بعضٌ من حديثٍ طويلٍ فيه أنواع العلم سيأتي في باب تحريمِ الكذبِ إنْ شاءَ اللَّه تعالى .

- از سمره رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: ديشب در خواب ديدم که دو مرد نزدم آمده و مرا به درخت بالا نموده، و به خانه ای داخل کردند که بسيار نيکو و زيبا بود و هرگز زيبا تر از آن را نديده بودم. آن دو مرد گفتند: اين خانهء شهدا است.

- وعنْ أنسٍ رضي اللَّه عنْهُ أنَّ أُم الرَّبيعِ بنْتَ البَرَاءِ وهي أُمُّ حارثةَ بنِ سُرَاقة، أتَتِ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقَالَت: يا رَسُولَ اللَّهِ ألا تُحدِّثُني عَنْ حارِثَة، وَكانَ قُتِل يوْمَ بدْر، فَإنْ كانَ في الجَنَّةِ صَبَرت، وَإن كانَ غَيْر ذلكَ اجْتَهَدْتُ عليْهِ في البُكَاءِ ، فقال: « يا أُم حارِثَةَ إنَّهَا جِنانٌ في الجَنَّة، وَإنَّ ابْنَكَ أَصاب الفرْدوْسَ الأَعْلى » . رواه البخاري.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:ام ربيع بنت براء که ام حارثه بن سراقه است، خدمت پيامبر صلی الله عليه وسلم آمده و گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم آيا در بارهء حارثه با من صحبت نمی کنی؟ او در روز بدر کشته شده بود. پس اگر در بهشت باشد، صبر می کنم و اگر غير  از اين باشد، در گريستن بر وی کوشش خواهم کرد.

آنحضرت صلی الله عليه وسلم فرمود: ای ام حارثه! در بهشت، بهشتهائی است و پسرت به فردوس اعلی رسيد.

- وعَنْ جابر بن عبدِ اللَّهِ رضي اللَّه عنْهُما قال: جِيءَ بابي إلى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قدْ مُثِّل بِهِ فَؤُضعَ بَيْنَ يَديْه، فَذَهَبْتُ أَكْشِفُ عنْ وجهِهِ فَنَهاني قَوْمٌ فقال النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما زَالَتِ الملائِكَةُ تُظِلُّهُ بِأَجْنِحَتِها » . متفقٌ عليه.

- از جابر رضی الله عنه روايت شده که گفت:پدرم خدمت پيامبر صلی الله عليه وسلم آورده شد در حاليکه مثله شده بود و در پيش روی پيامبر صلی الله عليه وسلم گذاشته شد و رفتم که رويش را بگشايم. گروهی مرا منع کردند و پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: فرشتگان بطور هميشه با بالهای خود بر وی سايه می افگند.

- وعَنْ سهل بن حُنَيْفٍ رضي اللَّه عنهُ أنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « مَنْ سأَلَ اللَّه تعالى الشَّهَادةَ بِصِدْقٍ بلَّغهُ منَازِلَ الشُّهَداءِ وإنْ ماتَ على فِراشِهِ » . رواه مسلم.

- از سهل بن حنيف رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه صادقانه از خداوند تعالی شهادت طلبد، خداوند او را بمراتب شهداء می رساند هر چند بر بالينش بميرد.

- وعنْ أنسٍ رضي اللَّه عنْهُ قال: قال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « منْ طلَب الشَّهَادةَ صادِقاً أُعطيها ولو لم تُصِبْهُ » . رواه مسلم.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه صادقانه شهادت را طلبد، ثوابش بوی داده شود، هر چند به آن نرسد.

- وعَنْ أبي هُريْرةَ رضي اللَّهُ عنهُ قال: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما يَجِدُ الشَّهِيدُ مِن مَسِّ القتْلِ إلاَّ كما يجِدُ أحدُكُمْ مِنْ مسِّ القَرْصَةِ » رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: شهيد درد مرگ را جز به اندازهء که يکی از شما ديگری را با ناخن بگيرد (بگزد) حس نمی نمايد.

- وعنْ عبْدِ اللَّهِ بن أبي أوْفَى رضي اللَّه عنْهُما أنَّ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في بعضَ أيَّامِهِ التي لَقِي فِيهَا العدُوَّ انتَظر حتى مَالتِ الشَّمس، ثُمَّ قام في النَّاس فقال: « أَيُّهَا النَّاسُ، لا تَتَمنَّوْا لِقَاءَ العدُو، وَسلُوا اللَّه العافِية، فإذا لقِيتُمُوهُم فَاصبِرُوا، واعلَمُوا أنَّ الجَنَّةَ تَحْتَ ظِلالِ السُّيوفِ » ثم قال: « اللَّهُمَّ مُنْزِلَ الكتاب ومُجرِيَ السَّحاب،وهَازِمَ الأَحْزَابِ اهْزِمهُم وانْصُرنَا علَيهِم » متفقٌ عليه.

- از عبد الله بن ابی اوفی رضی الله عنهما روايت شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم در بعضی روزهائيکه در آن با دشمن روبرو شد، انتظار کشيد تا اينکه آفتاب زوال نمود. سپس در ميان مردم ايستاده و فرمود: ای مردم روبرو شدن با دشمن را آرزو نکنيد و از خداوند عافيت و سلامتی را طلب نمائيد. ولی هنگاميکه با دشمن روبرو شديد، صبر کنيد و بدانيد که بهشت در زير سايه های شمشير ها است. بعد فرمود: بار خدايا فرو فرستندهء کتاب و جريان دهندهء ابر و شکست دهندهء گروهها، آنان را شکست داده و ما را بر آنان نصرت و ياری ده.

- وعن سهْلِ بنِ سعد رضي اللَّه عنْهُ قال: قال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ثِنَتانِ لا تُرَدَّان، أوْ قَلَّمَا تُردَّان: الدُّعَاءُ عِنْد النِّدَاءِ وعِند البأْسِ حِينَ يُلْحِمُ بَعْضُهُم بَعضاً » .  رواه أبو داود بإسناد صحيح.

- از سهل بن سعد رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: دو چيز رد نمی شوند، يا فرمود: کم رد می شوند: دعا در وقت اذان، و در وقت جنگ هنگاميکه با هم درآويز می شوند.

- وعَنْ أنسٍ رضي اللَّه عنْهُ قال: كانَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إذا غَزَا قال: « اللَّهُمَّ أنت عضُدِي ونَصِيري، بِك أَجُول، وبِك أصول، وبِكَ أُقاتِل » رواهُ أبو داود، والترمذيُّ وقال: حديثٌ حسن.

- از انس رضی الله عنه روايت است که چون رسول الله صلی الله عليه وسلم جهاد می کرد، می فرمود: بار خدايا تو مددگار و ياری دهندهء منی، بکمک تو حرکت نموده و بر دشمن حمله می کنم و می جنگم.

- وعَن أبي مُوسى ، رضي اللَّه عنْه، أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم كانَ إذا خَاف قوماً قال: اللَّهُمَّ إنَّا نَجعَلُكَ في نُحُورِهِم، ونَعُوذُ بِكَ مِنْ شُرورِهِم » رواه أبو داود بإسناد صحيح.

- از ابو موسی رضی الله عنه روايت شده که:چون پيامبر صلی الله عليه وسلم از قوم و گروهی می ترسيد، می فرمود: بار خدايا ما ترا بر آنها حواله می کنيم (يعنی آنها را بوسيلهء تو دفع می کنيم) و از شرور و بدی های شان بتو پناه می جوئيم.

- وعنْ ابنِ عُمَر، رضي اللَّه عنهما، أَنَّ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « الخَيْلُ مَعْقُودٌ في نَوَاصِيَها الخَيرُ إلى يوْمِ القِيامَةٍِ » متفقٌ عليه.

- از ابن عمر رضی الله عنهما روايت  شده که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: خير بر پيشانی اسب ها تا روز قيامت گره خورده است.

- وعنْ عُرْوَةَ البَارِقِي، رضي اللَّه عتْه، أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « الخَيْلُ مَعقُودٌ في نَواصِيهَا الخَيرُ إلى يوْمِ القِيامَة: الأَجر، والمغنَمُ » . متفقٌ عليه.

- از عروه بارقی رضی الله عنه روايت شده که:پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: تا روز قيامت در پيشانی اسب ها خير وجود دارد، يعنی مزد و غنيمت.

- وعَنْ أبي هُريْرَة، رضي اللَّه عَنْه، قال: قال رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « من احتَبَس فَرساً في سبيلِ اللَّه، إيماناً بِاللَّه، وتَصدِيقاً بِوعْدِه، فإنَّ شِبَعهُ ورَيْهُ وروْثَه، وبولَهُ في مِيزَانِهِ يومَ القِيامَةِ » رواه البخاري.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه اسبی را در راه خدا نگهدارد و ايمان وی به خدا و باور داشتن او بوعده اش سبب اين کار شده باشد، همانا سير شدن و سيراب گشتن و پس افگنده و بول او در ميزانش در روز قيامت حساب می شود.

- وعنْ أبي مسْعُود، رضي اللَّه عَنْه، قال جاءَ رجُلُ إلى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِنَاقَةٍ مَخْطُومةٍ فقال: هذِهِ في سبيل اللَّه، فقال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لكَ بِهَا يَومَ القِيامةِ سبعُمِائَةِ ناقَةٍ كُلُّها مخطُومةٌ » رواهُ مسلم.

- از ابو مسعود رضی الله عنه روايت شده که گفت:مردی شتر مهار داری را بخدمت پيامبر صلی الله عليه وسلم آورده و گفت: اين در راه خدا صدقه است.

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: برايت در روز قيامت هفتصد شتر که همه اش مهار دار است، بعوض آن داده می شود.

- وعن أبي حمّادٍ ­ ويُقال: أبو سُعاد، ويُقال: أبو أَسد، ويقال: أبو عامِرٍ، ويقال: أبو عَمْرو، ويقال: أبو الأسْود، ويقال: أبو عَبْسٍ ­ عُقْبةُ بنِ عامِرٍ الجُهَني، رضي اللَّه عَنْه، قال: سمِعْتُ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَهُوَ عَلى المِنْبر، يقول: «وَأَعِدُّوا لهُم ما استَطَعْتُم من قُوَّة، ألا إنَّ القُوَّةَ الرَّمْي، ألا إنَّ القُوَّةَ الرَّمْي، ألا إنَّ القُوَّةَ الرَّمْيُ » رواه مسلم.

- از ابو حمّاد يا ابو سعاده يا ابو اسد يا ابو عامر يا ابو عمرو يا ابو الاسود يا ابو عبس عقبه بن عامر جهنی رضی الله عنه روايت شده که: از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم در حاليکه بر منبر بود، می فرمود: آگاه باشيد که قوت تيراندازی است، آگاه باشيد که قوت تير اندازی است، آگاه باشيد که قوت تير اندازی است.

- وعَنْهُ قال: سمِعْتُ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول: « ستُفْتَحُ علَيكُم أَرضُون، ويكفِيكُم اللَّه، فَلا يعْجِزْ أَحَدُكُمْ أنْ يلْهُو بِأَسْهُمِهِ » رواه مسلم.

- از عقبه رضی الله عنه روايت است که گفت:از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم که می فرمود: بزودی سرزمينهای برای شما گشوده شده و خداوند شما را از تکليف جنگ کفايت می کند.

پس همگی شما از اينکه با تيرهايتان بيهوده کاری کنيد، امتناع ورزيد.

- وعْنهُ أَنَّهُ قال: قَال رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « منْ عُلِّمَ الرَّمْيَ ثُمَّ تركَه، فَلَيس مِنَّا، أوْ فقَد عَصى » رواه مسلم.

- از عقبه رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه تيراندازی برايش آموزش داده شد و او آن را ترک کرد، پس از ما نيست. يا فرمود: به تحقيق عصيان و نافرمانی کرده است.

ش: مسألهء آموزش و فراگيری علم تير اندازی و سپس فراموش کردن آن مستوجب عصيان در برابر ابو القاسم صلی الله عليه وسلم است، پس چطور است حال کسيکه جهاد را اصلا ترک نمايد؟

- وعنهُ رضي اللَّه عنْه، قال: سمِعْتُ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول: « إنَّ اللَّه يُدخِلُ بِالسهمِ ثَلاثةَ نَفَرٍ الجنَّة: صانِعهُ يحتسِبُ في صنْعتِهِ الخير، والرَّامي بِه، ومُنْبِلَهُ، وَارْمُوا وارْكبُوا، وأنْ ترمُوا أَحَبُّ إلَيَّ مِنْ أنْ تَرْكَبُوا. ومَنْ تَرَكَ الرَّميَ بعْد ما عُلِّمهُ رغبَةً عنه. فَإنَّهَا نِعمةٌ تَركَهَا » أوْ قال: « كَفَرَهَا » رواهُ أبو داود.

- از عقبه رضی الله عنه روايت شده که:از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم که می فرمود: همانا خداوند با يک تير سه کس را به بهشت داخل می کند: سازنده اش را که به نيت نزديکی به حق تعالی و رسيدن بخير آن را می سازد. و کسيکه بدان تير می اندازد. و آنکه تير را آماده نموده و برای شليک بديگری می دهد. پس تير اندازيد و سوارکاری کنيد و تير اندازی در نزدم محبوبتر است از اينکه سوارکاری کنی و آنکه تير اندازی را بعد از آموختن از روی عدم احساس نياز بدان (به واسطهء عذر) ترک کند، او در حقيقت نعمتی را ترک کرده است يا فرمود: کفران نموده است.

- وعَنْ عمْرو بنِ عبسَة، رضي اللَّه عَنْهُ قال: سمِعتُ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، يقولُ: « منْ رَمَى بِسهمٍ في سبيلِ اللَّه فَهُو لَهُ عِدْلُ مُحرَّرةٍ » .  رواهُ أبو داود، والترمذي وقالا: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از عمرو بن عبسه رضی الله عنه روايت شده که:از رسول الله صلی الله عليه وسلم شنيدم که می فرمود: آنکه تيری را در راه خدا بزند مثل آن است که برده ای را آزاد کرده است.

- وعَن أبي يحيى خُريم بن فاتِك، رضي اللَّه عَنْه، قال: قال رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنْ أَنْفَقَ نَفَقَةً في سبيلِ اللَّهِ كُتِبَ لَهُ سبْعُمِائِة ضِعفٍ » رواه الترمذي وقال: حديثٌ حَسَن.

- از ابو يحيی خريم بن فاتک رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه در راه خدا چيزی را نفقه و خرج کند، برای او هفتصد برابر آن نوشته می شود.

- وعنْ أبي سَعيد، رضي اللَّه عَنْه، قال: قال رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما مِنْ عبدٍ يصومُ يوْماً في سبِيلِ اللَّهِ إلاَّ باعد اللَّه بِذلكَ اليوم وَجْهَهُ عَنِ النَّارِ سبْعِين خَرِيفاً » متفقٌ عليه.

- از ابو سعيد رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: هيچ بنده ای نيست که روزی را در راه خدا روزه گيرد، مگر اينکه خداوند به آن روز او هفتاد سال از جهنم دور می کند.

- وعنْ أبي أُمامة، رضي اللَّه عنْهُ، عَنِ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، قال: « مَنْ صامَ يَوْماً في سبيل اللَّهِ جَعَلَ اللَّه بينَهُ وَبيْنَ النَّارِ خَنْدَقاً كَمَا بيْن السَّماءِ والأرْضِ » رواهُ الترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

- از ابو امامه رضی الله عنه روايت است که:پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه روزی در راه خدا روزه گيرد، خداوند ميان او و دوزخ خندقی قرار می دهد که (فاصله آن) مانند آسمان و زمين است.

- وعنْ أبي هُريرة، رضي اللَّه عنه، قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنْ ماتَ ولَمْ يَغْز، وَلَمْ يُحَدِّثْ نَفْسَه بِغَزو، ماتَ عَلى شُعْبَةٍ مَنَ النِّفَاقِ » رواهُ مسلم.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: کسيکه بميرد و جهاد نکند و در بارهء جهاد با خود زمزمه نکرده باشد، بر شاخهء از نفاق مرده است.

 - وعَن جابر، رضي اللَّه عنْه، قال: كنَّا مع النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، في غَزَاة فقال: «إنَّ بالمدينةِ لَرِجالاً ما سِرتُمْ مَسيرا، وَلا قَطَعْتُمْ وادياً إلاَّ كانُوا معكُم، حبَسهُمُ المَرضُ».

وفي رواية: « حبَسهُمُ العُذْرُ » . وفي رواية: إلاَّ شَرَكُوكُمْ في الأَجرِ » رواهُ البخاري من روايةِ أَنَس، ورواهُ مسلمٌ من روايةِ جابرٍ واللفظ له.

- از جابر رضی الله عنه روايت شده که:

با پيامبر صلی الله عليه وسلم در غزوهء بوديم و فرمود: در مدينه مردانی هستند که شما به هيچ مسيری نرفتيد و هيچ واديی را نپيموديد، جز اينکه با شما بودند که آنها را (بيماری از همراهی با شما) باز داشت.

در روايتی آمده که، عذر آنها را باز داشت.

و در روايتی آمده که: مگر اينکه با شما در مزد و ثواب تان مشارکت کردند.

- وعنْ أبي مُوسى ، رضي اللَّه عَنْه، أَنَّ أعْرَابيّاً أَتى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقَال: يا رسول اللَّه، الرَّجُلُ يُقَاتِلُ لِلْمَغْتم، والرَّجُلُ يُقَاتِلُ ليُذْكَر، والرَّجُلُ يُقاتِلُ ليُرى مكانُه؟

 وفي رواية: يُقاتلُ شًَجاعَةً ويُقَاتِلُ حَمِيَّة.

 وفي رواية: ويُقاتلُ غَضَبا، فَمْنْ في سبيل اللَّه؟ فَقَالَ رسولُ اللِّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنْ قَاتَلَ لتكُونَ كَلِمَةُ اللَّه هِيَ العُلْيا، فَهُوَ في سبيلِ اللَّهِ » متفقٌ عليه.

- از ابو موسی رضی الله عنه روايت است که:

مردی خدمت پيامبر صلی الله عليه وسلم آمده و گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم مردی برای غنيمت می جنگد و مردی برای آوازه و شهرت و مردی برای آن می جنگد که منزلش از نظر جنگی ديده شود.

و در روايتی برای شجاعت می جنگد و برای خود خواهی و غيرت (دفاع از قوم و قبيله) می جنگد.

و در روايتی آمده که از روی غضب می جنگد، پس کدام در راه خدا است.

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه بجنگد تا کلمة الله (کلمهء توحيد) برتر شود، پس آن در راه خدا است.

- وعنْ عبد اللَّهِ بن عمرو بنِ العاص، رضي اللَّه عنْهُما، قال: قال رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ما مِنْ غَازِية، أوْ سَرِيَّةٍ تَغْزُو، فَتَغْنمُ وتَسْلَم، إلاَّ كانُوا قَدْ تعَجَّلُوا ثُلُثَيْ أَجورِهِم، ومَا مِنْ غازِيةٍ أوْ سرِيَّةٍ تُخْفِقُ وتُصابُ إلاَّ تَمَّ لهم أُجورُهُمْ » رواهُ مسلم.

- از عبد الله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: هيچ گروه جهاد کننده و يا سريهء نيست که جهاد کند و غنيمت گرفته و سالم بماند، مگر اينکه دو سوم مزدشان را پيش دريافت کرده اند و هيچ گروه جهاد کننده و سريهء نيست که غنيمت نگرفته و بميرند يا زخمی شوند، مگر اينکه مزد شان برای شان بوجهی تمام ثابت مانده است.

- وعنْ أبي أُمامَة، رضي اللَّه عنْه، أنَّ رَجُلاً قال: يا رسولَ اللَّه ائذَن لي في السِّياحة. فَقالَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إنَّ سِياحةَ أُمَّتي الجِهادُ في سبيلِ اللَّه، عَزَّ وجلَّ » رواهُ أبو داود بإسناد جيِّد.

- از ابو امامه رضی الله عنه روايت است که:مردی گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم بمن اجازهء سياحت ده پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: سياحت امتم جهاد در راه خدا است.

- وعَنْ عبدِ اللَّهِ بن عَمْرو بن العاص، رضي اللَّه عنهمَا، عنِ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم  قال: « قَفْلَةٌ كَغزْوةٌ » .   رواهُ أبو داود بإسناد جيد.

- از عبد الله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روايت شده که:پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: بازگشت از جنگ مانند يک غزوه بحساب می شود.

- وعن السائب بن يزيد رضي اللَّه عنْه، قال: لمَّا قدِمَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَنْ غَزوةِ تَبُوكَ تَلَقَّاه النَّاس، فَتَلَقَّيْتُهُ مع الصِّبيانِ على ثَنيِّةِ الوَداع. رواه أبو داود بإسناد صَحيحٍ بهذا اللفظ، وَرَواه البخاريُّ قال: ذَهَبْنَا نتَلقَّى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَعَ الصِّبيَانِ إلى ثَنِيَّةِ الوَداع.

- از سائب بن يزيد رضی الله عنه روايت شده که گفت:چون پيامبر صلی الله عليه وسلم از غزوهء تبوک تشريف آورد، مردم بملاقاتش شتافتند. من همراه بچه ها ايشان را در ثنية الوداع ملاقات کردم.

بخاری در روايتش گفت: ما با بچه ها برای ملاقات و ديداری رسول الله صلی الله عليه وسلم به ثنية الوداع رفتيم.

- وعَنْ أبي أُمَامَة،رضي اللَّه عَنْه، عَن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « مَنْ لم يغْز، أوْ يُجهِّزْ غَازيا، أوْ يَخْلُفْ غَازياً في أهْلِهِ بِخَيرٍ أصابَهُ اللَّه بِقَارِعةٍ قَبْلَ يوْمِ القِيامةِ » .  رواهُ أبو داود بإسناد صحيح.

- از ابو امامه رضی الله عنه روايت است که:

پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: کسيکه جهاد نکند يا رزمنده ای را مجهز ننمايد و يا سرپرستی فاميل غازيی را بنحوی درست نکند، خداوند قبل از روز قيامت او را به عذابی مبتلا می کند.

- وعنْ أنس، رضي اللَّه عنْه، أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « جاهِدُوا المُشرِكينَ بِأَموالِكُمْ وأَنْفُسِكُم وأَلسِنَتِكُم » . رواهُ أبو داود بإسناد صحيح.

- از انس رضی الله عنه روايت است که:پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: با مشرکين به مالها و جانها و زبانهای تان جهاد کنيد.

- وعَنْ أبي عَمْرو. ويقال: أبو حكِيمٍ النُعْمَانِ بنِ مُقَرِّنٍ رضي اللَّه عنْهُ قال: شَهِدْتُ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إذا لَمْ يقَاتِلْ مِنْ أوَّلِ النَّهارِ أَخَّر القِتالَ حَتَّى تَزُولَ الشَّمْس، وتَهبَّ الرِّياح، ويَنزِلَ النَّصْر. رواهُ أبو داود، والترمذي، وقال: حديثٌ حَسَنٌ صحيح.

- از ابو عمرو يا ابو حکيم نعمان بن مقرن رضی الله عنه روايت شده که گفت:با رسول الله صلی الله عليه وسلم حاضر شدم که چون اول روز نمی جنگيد آن را به تأخير می انداخت تا اينکه آفتاب زوال کند و بادها بوزد و نصرت و مدد فرود آيد.

- وعنْ أبي هريْرَةَ رضي اللَّه عنه، قال: قالَ رَسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تَتَمَنَّوْا لِقَاءَ العَدُو، فإذا لَقيتُمُوهم، فَاصُبِروا » متفق عليه.

- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: روبرو شدن با دشمن را آرزو نکنيد و چون با آنها روبرو شديد، شکيبائی کنيد.

ش: يعنی آرزوی رويارويی با دشمن را مکنيد که مبادا به فتنه افتيد و غرور سبب سرشکستگی شما شود، ولی هرگاه با ارادهء حق با دشمن روبرو شويد، مگر همديگر را به صبر و استقامت توصيه کنيد، زيرا با ابتلای خداوندی او شما را نصرت و ياری ارزانی خواهد نمود.

 -  وعَنْهُ وعَنْ جابر، رضي اللَّه عَنْهُما، أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « الحرْبُ خُدْعَةٌ» متفقٌ عليه.

- از ابو هريره و جابر رضی الله عنهما روايت است که:

پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: جنگ فريب و نيرنگ است.

ش: ابن منير در مورد اين حديث می گويد: معنای اين جمله اين است که جنگ کامل و هدفمند با فريب و نيرنگ مهيا می شود، نه با رويارويی.

زيرا رويارويی با دشمن با خطرات توأم است، در حاليکه در صورت خدعه و فريب بدون دامن زدن بخطر مقصود حاصل می شود.

بعضی گويندکه معنای الحرب خدعة اين است که هرگاه کسی يکبار در آن فريب خورد، هلاک می شود. ابن عربی گويد: که خدعه در جنگ عبارت از استتار يا مستور بودن از ديد دشمن و کمين گرفتن و خلف وعده و نيرنگ بازی در جنگ است، که به اجماع علماء جائز است. و خداوند با در نظر داشت ناتوانی بندگان به اساس عطوفت بر آنان آن را جواز داده و عقل را در آن راهی نيست.

اما اگر سوگند يا عهدی صورت گرفته و صراحتاً طرف مقابل امان يافته باشد، خدعه و نيرنگ جواز ندارد.