- باب در فضيلت نيکی و احسان با بردگان
قال الله تعالی: {وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ } النساء: ٣٦
خداوند می فرمايد: و خدا را بپرستيد و بوی چيزی را شريک نسازيد و به پدر و مادر نيکوکاری کرده و به خويشان و يتيمان و گدايان و همسايهء خويشاوند و همسايهء اجنبی و همنشين بر پهلو نشسته و به مسافر و به آنچه شما مالک او شده ايد، نيز نيکو کاری کنيد. نساء: 36
- وعن المَعْرُور بن سُويْدٍ قال: رأَيْتُ أبا ذَر، رضِيَ اللَّه عَنْه، وعليهِ حُلَّة، وعَلى غُلامِهِ مِثْلُهَا، فَسَألْتُهُ عَنْ ذلك، فَذكر أنَّه سَابَّ رَجُلاً على عهْدِ رَسُولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَعَيَّرَهُ بأُمِّه، فَقَال النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إنَّك امْرُؤٌ فِيك جاهِليَّةٌ » : هُمْ إخْوانُكُم، وخَولُكُم، جعَلَهُمُ اللَّه تَحت أيدِيكُم، فَمَنْ كَانَ أَخُوهُ تَحت يَدهِ فليُطعِمهُ مِمَّا يَأْكل، وَلْيُلْبِسْهُ مِمَّا يلبَس، ولا تُكَلِّفُوهُم مَا يَغْلبُهُم، فإن كَلَّفتُمُوهُم فَأَعِينُوهُم » ،متفقٌ عليه.
- از معرور بن سويد رضی الله عنه روايت شده که گفت:ابو ذر رضی الله عنه را ديدم در حاليکه حلهء پوشيده بود و غلامش هم حله ای مثل او در بر داشت. از وی در اين مورد سؤال کردم و ياد آوری نمود که او در زمان رسول الله صلی الله عليه وسلم مردی را دشنام داده و او را به مادرش طعنه زده بود.
پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: تو شخصی هستی که در تو خصلتی از خصلت های جاهليت است. آنها برادران شما و خدمتگاران شما هستند که خداوند آن ها را زير دست شما قرار داده، پس آنکه برادرش زير دستش باشد، بايد او را از آنچه می خورد، بخوراند و از آنچه می پوشد، بپوشاند. و آنها را به چيزی مکلف نکنيد که توانائی آن را نداشته باشند و اگر آنان را مأمور کرديد، پس همکاريشان کنيد.
- وَعَنْ أبي هُريرَة، رضي اللَّه عَنْه، عَن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: قال: إذا أَتى أحدَكم خَادِمُهُ بِطَعامِه، فَإنْ لم يُجْلِسْهُ معه، فَليُناولْهُ لُقمةً أوْ لُقمَتَيْنِ أوْ أُكلَةً أوْ أُكلَتَيْن، فَإنَّهُ ولِيَ عِلاجهُ » رواه البخاري.
- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: هرگاه خدمتکار يکی از شما طعامش را نزدش آورد اگر او را با خود ننشاند، بايد به او يک يا دو لقمه دهد، زيرا وی آن را درست کرده است.